Dalgıç pompalar ; genellikle su temini, sulama ve sprinkler sistemleri, yeraltı sularının seviyesinin kontrolü ve ısı pompası uygulamalarındaki temiz veya az kirli suların basınçlandırılmasında kullanılmaktadır. Süs havuzları ve fiskiyeler de bu pompaların kullanılabildiği alanlardır.
Dalgıç pompaların ideal uygulama yeri küçük çaplı keson veya derin kuyular ve tünellerdir. Bakım gerektirmemesi ve sadece akışkan içerisine tamamen daldırıldıktan sonra kullanılabilmesi nedeniyle yer hazırlığı gerektirmezler.
Tamamen akışkan içerisinde çalıştıklarından, gürültü ve titreşime neden olmazlar, konforlu bir iletişim sağlarlar. Ayrıca pompa ve motorun kullanıcı tarafından müdahale edilemeyecek şartlarda bulunması nedeniyle, hatalardan kaynaklanabilecek arızalar oldukça azdır.
Dalgıç pompa kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar:;
Pompanın kuyuya montajından önce, hem kuyunun, hem de pompanın kullanım amacına uygun olduğundan emin olunmalıdır. Kuyu debisinin kullanıcının ihtiyacını karşılamaya yeterli olduğu kontrol edilmeli, monte edilecek pompanın debi ve basma yüksekliğinin amaca uygun olduğu görülmelidir.
Kuyunun kum temizliği yapılmış olmalı, akışkan içerisindeki kum, tortu vb. partikül miktarının pompanın işletme limitlerini aşmadığından emin olunmalıdır.
Pompa asla kuyunun dibine kadar indirilmemeli, motorun alt noktası kuyu dibinden asgari 2 m daha yukarıda olacak şekilde monte edilmelidir.
Dalgıç pompa, sıcaklığı en fazla 30 oC’a kadar olan akışkanlar ile kullanım için geliştirilmiştir. Akışkan sıcaklığının daha yüksek olduğu durumlarda özel olarak üretilmiş dalgıç pompa ve motorlarının kullanımı gerekmektedir.
Dalgıç pompalar, içerisinde hava veya gaz bulunmayan, temiz sular ile kullanım için dizayn edilmiştir.
Dalgıç motorun yeterli soğutulabilmesi için, motor çevresinde yeterli akışkan akışının sağlandığından emin olunmalıdır. Keson kuyular, su depoları veya havuzlar gibi geniş hacimli ortamlarda kullanılacak dalgıç pompalar muhakkak soğutma gömleği ile kullanılmalıdır.
Kuyu içerisindeki pompa hakkında mümkün olabilecek her türlü bilginin, izleme ve kontrol amacıyla, kullanılmasına çalışılmalıdır. Pompa, elektrik motoru ve sistemin durumu hakkında bilgi edinmek üzere kullanılabilecek kuyu çıkış ağzındaki manometre, özellikle büyük güçlerdeki dalgıç motorlarına ait elektrik kontrol panosu, üzerindeki her fazın akım ve voltajlarını izlemeye yarayan voltmetre ve ampermetre gibi cihazların nasıl faydalı olarak kullanılabileceği hakkında kullanıcı personele bilgi verilmelidir.
Elektrik kontrol panolarının elektrik şebekesinden kaynaklanabilecek, yüksek veya düşük voltaj, fazlar arasında voltaj dengesizliği vb. sorunlarda dalgıç motorun korunmasını sağlayabilecek düzeyde olması gerekmektedir. Ayrıca elektrik motorunun aşırı akımdan korunmasında kullanılan sistemin ayarlarının çevre sıcaklığından etkilenmeyecek tipte olması son derece önemlidir.
Elektrik kontrol panosundaki aşırı akım koruması sistemin ayarı, monofaze veya direkt kalkışlı sistemlerde asla motor etiketinde belirtilen nominal akım değerinden daha yüksek bir değere ayarlanmalıdır. Emniyet açısından etiketteki nominal akımın %90’ına ayarlanması tavsiye edilir. Yıldız - üçgen kalkışlı sistemlerde motor termik koruması etikette belirtilen nominal akımın %57’sinden daha yüksek bir değere ayarlanmamalıdır. Emniyetli bir değer olarak etiket ayarlanmalıdır. Emniyetli bir değer olarak etiket akımının yarısına ayarlanması tavsiye edilir.
Pompanın susuz kalarak hasar görmemesi amacıyla işletmeye alma işlemi esnasında kuru çalışmaya karşı koruma sisteminin çalışır durumda olduğu muhakkak kontrol edilmeli, elektrik kontrol panosu içerisinden seviye elektrotunun hassasiyeti ayarları yapılmalıdır.
Dalgıç motorunun şalt sayısının sınırlandırılması bir zorunluluktur. Kuru çalışmaya karşı korumanın bir veya iki elektrot ile sağlandığı sistemlerde, su seviyesi normal duruma geldikten sonra motorun hemen çalıştırılmayıp, minimum 5 dakikalık bir gecikme süresinden sonra çalışmaya başlatılmalıdır. Dalgıç pompalar kullanılarak gerçekleştirilen hidrofor uygulamalarında, basınç şalterinin alt ve üst basınç ayarlarının, şalt sayısını istenilen seviyede tutacak şekilde gerçekleştirilmesi ve kapalı genleşme deposunun uygun hacimde olduğunun kontrol edilmesi, olası hasarların önüne geçecektir.
Bir tank veya havuz içerisine yatay olarak monte edilen, kademe sayısı fazla olan pompalarda; pompa ve motorun birkaç noktadan desteklenmesi önemlidir. Buna dikkat edilmemesi durumunda cihaz ve tesisin hasar görmesine sebep olabilecek osilasyonlar ortaya çıkabilir.
Dalgıç pompa uygulamalarında sık karşılaşılan arızalar, nedenleri ve giderilme yolları
| POMPA AKIŞKAN BASMIYOR VEYA YETERSİZ BASIYOR | |
| Çıkış vanası kapalıdır. | Çıkış vanasını kontrol edin. |
| Dönüş yönü terstir. (Sadece trifaze pompalarda) |
Elektrik besleme kablosunun iki fazını karşılıklı değiştirin. |
| Kuyudaki su seviyesi istenen debiyi sağlamaya yetmeyecek kadar düşüktür. | Çıkış vanasını kısın veya pompayı kuyudan daha derin bir seviyeye indirin. (Pompayı asla kuyunun dibine indirmeyin) |
| Seçilen pompa istenen uygulama için yetersizdir. | Pompayı kuyudan çıkarın ve özelliklerine uygun olarak seçilmiş yeni bir pompa ile değiştirin. |
| Basma borusu hasar görmüş veya tıkanmıştır. | Basma borusunun arızasını giderin. |
| Emiş ağzı bağlantı parçasının süzgeci tıkanmıştır. | Pompa emiş süzgecini temizleyin. |
| Pompa veya çek valf tıkanmıştır. | Pompayı kuyudan çıkarıp onarımını yapın. |
| Pompa yanlış (çok düşük) devirde çalışmaktadır. | Düşük voltaj veya faz dengesizliği olup olmadığını kontrol edin. |
| Tesisatta kaçaklar mevcuttur. | Tesisatın kaçaklarını kontrol ederek giderin. |
| Mil veya kaplin kırılmıştır, gerekiyorsa yenileyin. | Pompayı kuyudan çıkarıp kontrol edin. |
| POMPANIN BASMA YÜKSEKLİĞİ YETERSİZ | |
| Kuyudaki su seviyesi düşüktür. | Çıkış vanasını kısın veya pompayı kuyudan daha derin bir seviyeye indirin. (Pompayı asla kuyunun dibine indirmeyin) |
| Basınç şalteri arızalı veya ayarlar yanlıştır. | Basınç şalterinin sağlam ve ayarlarının doğru olduğunu kontrol edin. |
| Dönüş yönü terstir. (Sadece trifaze pompalarda) |
Elektrik belsem kablosunun iki fazını karşılıklı olarak değiştirin. |
| Tesisatta kaçaklar mevcuttur. | Tesisatın kaçaklarını kontrol ederek giderin. |
| Pompa aşınmıştır. | Pompayı kuyudan çıkarıp aşınmış parçaları yenileyin. |
| Pompa çarkları tıkanmıştır. | Pompayı kuyudan çıkarıp kontrol edin. |
| TERMİK KORUMA SİSTEMİ DEVREYE GİRİYOR | |
| Pompa bloke olmuştur. | Emiş süzgeci, pompa elemanları ve çek valfi temizleyin. |
| Motor arızalıdır. | Pompayı kuyudan çıkarıp motoru onarın. |
| Termik röle seçimi veya ayarı yanlıştır. | Termik röleyi ve ayarını kontrol edin. |
| Motor iki faz ile çalışmaktadır. | Sigortaları ve kablo bağlantılarını kontrol edin. |
| POMPA ÇOK SIK DEVREYE GİRİP ÇIKIYOR | |
| Kapalı genleşme deposu çok küçüktür. | Kapalı genleşme deposunu ihtiyaca uygun hacimde bir depo ile değiştirin. |
| Kapalı genleşme deposunun gaz basıncı yetersizdir. | Kapalı genleşme deposunun membranının patlak olmadığını kontrol edin, deponun gaz basıncını uygun değere yükseltin. |
| Çek valf arızalıdır. | Çek valfi değiştirin. |
| Basınç şalteri arızalı veya ayarı bozuktur. | Basınç şalterini ve ayarlarını kontrol edin. |
| POMPA GÜRÜLTÜLÜ ÇALIŞIYOR | |
| Pompa elemanları tıkanmıştır. | Pompayı kuyudan çıkarıp onarımını yapın. |
| Pompalarının akışında aşırı miktarda hava veya gaz mevcuttur. | Akışkan içerisindeki hava veya gazın atılmasını sağlayın. |
| Motor eksenel yük yatağı hasarlıdır. | Ekesenel yük yatağını değiştirin. |
| Pompa yatakları hasarlıdır. Tesisattan kaynaklanan titreşim mevcuttur. |
Yatakları değiştirin. Tesisatı kontrol ederek aksaklıkları giderin. |
| Çalışma noktası pompanın karakteristik eğrisi dışındadır. | Pompa çıkış vanasını kısarak çalışma noktasını uygun değerlere ayarlayın. |